Emissiefactoren

Wat zijn emissiefactoren?

Emissiefactoren zijn gestandaardiseerde coëfficiënten die schatten hoeveel broeikasgassen (GHG) of luchtverontreinigende stoffen vrijkomen per eenheid activiteit, zoals per gereden kilometer, per liter verbruikte brandstof of per tonkilometer vervoerd. In het wegvervoer vertalen emissiefactoren operationele data naar emissies, zodat vervoerders, verladers en platforms hun milieu-impact consistent kunnen kwantificeren en rapporteren. Dit vormt de basis voor de berekening van de carbon footprint per transport.

Uitgebreide uitleg

In de kern koppelen emissiefactoren een activiteit (afstand, brandstofverbruik, lading) aan emissies voor specifieke polluenten zoals CO2, CH4 en N2O, vaak samengevat als CO2e (kooldioxide-equivalent). Ze zijn afgeleid uit metingen, labotests en gemodelleerde data, en worden gepubliceerd door erkende instanties. Voor truck- en bestelwagenoperaties kunnen emissiefactoren worden gedefinieerd:

• Per voertuigkilometer (g CO2e/km), uitgesplitst naar voertuig- en brandstoftype

• Per eenheid brandstof (kg CO2e/liter of MJ), inclusief verbranding en upstream brandstofproductie

• Per tonkilometer (g CO2e/tkm), met inbegrip van beladingsgraad en retourladingen

Een belangrijke afbakeningskeuze is Tank-to-Wheel (TTW) versus Well-to-Wheel (WTW). TTW dekt alleen uitlaatemissies; WTW voegt upstream-emissies toe van winning, raffinage en levering van brandstof of elektriciteit. Het gebruik van TTW- of WTW-emissiefactoren beïnvloedt de resultaten en moet consistent zijn met je rapportagestandaard.

Hoe emissiefactoren werken in het wegvervoer

In de logistiek worden emissiefactoren toegepast op activiteitsdata om emissies voor trajecten, corridors en accounts te berekenen. Factoren variëren naar:

• Voertuigcategorie en norm (bijv. bestelwagen, bakwagen, trekker-oplegger; Euroklasse)

• Energietype (diesel, biodieselmengsels, CNG/LNG, HVO, elektriciteit)

• Rijprofiel en geografie (stedelijk, regionaal, snelweg; landspecifieke energiemix)

• Belading en benutting (beïnvloeden resultaten per tkm)

Wanneer je alternatieve brandstoffen inzet, verschillen emissiefactoren per soort. Lees meer over de impact van biobrandstoffen in het wegvervoer op CO2-uitstoot.

Voor verbrandingsbrandstoffen zijn brandstofgebaseerde emissiefactoren vaak het nauwkeurigst wanneer kwalitatief brandstofverbruik beschikbaar is. Afstandsgebaseerde factoren zijn nuttig als alleen kilometrage bekend is, terwijl gewichtsgebaseerde factoren multimodale vergelijkingen en klanttoewijzing ondersteunen.

Voorbeelden

• Afstandsgebaseerd voorbeeld: Een diesel bakwagen (18 ton) rijdt 200 km met een factor van 750 g CO2e/km (WTW). Emissies = 200 × 0,75 = 150 kg CO2e.

• Brandstofgebaseerd voorbeeld: Een trekker-oplegger verbruikt 100 liter diesel. Met een WTW-emissiefactor van 3,2 kg CO2e/liter geldt: emissies = 100 × 3,2 = 320 kg CO2e.

• Tonkilometervoorbeeld: Een lading van 10 ton legt 500 km af met een factor van 90 g CO2e/tkm (WTW). tkm = 10 × 500 = 5.000 tkm. Emissies = 5.000 × 0,09 = 450 kg CO2e.

Tip: Elektrische bestelwagens gebruiken elektriciteitsgebaseerde emissiefactoren (g CO2e/kWh). Resultaten hangen af van de stroommix; land- of leveranciersspecifieke factoren geven meer nauwkeurigheid.

Meer rekenformules en toewijzingsvoorbeelden vind je in deze uitleg over CO2-berekening en valorisatie.

Belangrijkste voordelen en componenten

• Consistentie en vergelijkbaarheid: Emissiefactoren standaardiseren berekeningen over vloten, routes en perioden.

• Schaalbaarheid: Pas dezelfde methodiek toe op zending, corridor, klant of netwerk.

• Beslissingsondersteuning: Vergelijk brandstoffen, voertuigen en routes om decarbonisatie te prioriteren (aerodynamica, chauffeurstraining, alternatieve brandstoffen, elektrificatie).

• Compliance-gereed: Sluit aan op gangbare kaders en klantvereisten met erkende factorensets.

• Transparantie: Duidelijke documentatie van herkomst, grenzen (TTW/WTW), opgenomen polluenten en toepassingsjaar.

Kerncomponenten die je voor elke emissiefactor moet vastleggen:

1. Afbakening: TTW versus WTW en opgenomen polluenten (CO2, CH4, N2O, CO2e).

2. Eenheid: g/km, kg/liter, g/tkm of g/kWh.

3. Voertuig- en energietype: Voertuigklasse, Eurostandaard, brandstof- of elektriciteitsbron.

4. Geografie en jaar: Landspecifieke grid-/brandstofpaden; zorg dat het referentiejaar van de factor past bij je data.

5. Datakwaliteit: Bron, methodologie en of deze het werkelijke rijprofiel weerspiegelt.

Context in de sector

Emissiefactoren vormen de kern van koolstofboekhouding in het wegvervoer en liggen ten grondslag aan klantenrapportages, Scope 1- en Scope 3-openbaarmakingen, tenders en CO2-toeslagen. Verladers gebruiken ze om vervoerders en modaliteiten te vergelijken; vervoerders gebruiken ze om prestaties te baselinen, verbeteringen te volgen en low-carbon diensten te onderbouwen. Nauwkeurige emissiefactoren informeren ook netwerkontwerp, consolidatiestrategieën en de businesscase voor HVO, LNG of batterij-elektrische voertuigen. Ontdek hoe een TMS CO2- en duurzaamheidsdata integreert in operationele workflows.

Conclusie

Emissiefactoren zetten dagelijkse transportactiviteiten om in betrouwbare emissiedata. Door de juiste afbakening, eenheid en detailniveau te kiezen—en actuele, land- en voertuigspecifieke waarden toe te passen—maak je accurate rapportage en betere decarbonisatiebeslissingen mogelijk in het wegvervoer.